Skip to main content
Skip table of contents

Gemeenschappelijk normenkader informatiebeveiliging

Afsprakenstelsel
Document
Versie1.13 23 mei 2024

AuteurBeheerorganisatie
Datum vaststelling

 


ClassificatieOpenbaar
Datum publicatie

 


StatusDefinitief

Legenda

AfkortingBetekenis
vVanuit het afsprakenstelsel is er geen nadere specificatie van de norm gegeven. Deelnemers, BSNk en de Beheerorganisatie baseren de keuze van maatregelen op hun uitgevoerde risicoanalyse. In deze risicoanalyse moeten de gegeven risico's op stelselniveau wel worden meegewogen. De norm c.q. beheersmaatregel maakt geen verplicht onderdeel uit van de VvT van de deelnemers en Beheerorganisatie.
SVanuit het afsprakenstelsel zijn er nadere specificaties voor de norm gegeven. Er wordt verwezen naar een document of er wordt om speciale aandacht gevraagd. De norm c.q. beheersmaatregel maakt onderdeel uit van de VvT van de Deelnemers, BSNk en Beheerorganisatie.
SvDe norm is vanuit stelseloptiek relevant, maar er is geen nadere specificatie van de norm gegeven. Dit betekent dat de norm onderdeel uit maakt van de VvT van het ISMS van de Deelnemers, BSNk en Beheerorganisatie of dat er argumenten zijn waarom deze norm vanuit de rol of dienstverlening in het kader van het stelsel niet van toepassing is voor de Deelnemers, BSNk of de Beheerorganisatie. Deze argumenten dienen in relatie tot de VvT controleerbaar te worden vastgelegd en onderdeel gemaakt van het auditdossier.

ISO 27001:2013 beheersdoelstellingen en beheersmaatregelen binnen de scope van eToegangsdiensten, - activiteiten, -objecten en -informatie

NormTitelDoelstellingen en beheersmaatregelenDeelnemerBSNkBOOpmerkingenToelichting en referenties
A.5Informatiebeveiligingsbeleid





A.5.1Aansturing door de directie van de informatiebeveiligingHet verschaffen van directieaansturing van en -steun voor informatiebeveiliging in overeenstemming met bedrijfseisen en relevante wet- en regelgeving.


A.5.1.1Beleidsregels voor
informatiebeveiliging
Ten behoeve van informatiebeveiliging moet een reeks beleidsregels worden gedefinieerd, goedgekeurd door de directie, gepubliceerd en gecommuniceerd aan medewerkers en relevante externe partijen. SvSvSvIedere deelnemer, BSNk en de BO stelt een eigen beleidsdocument voor informatiebeveiliging op waarin rekening wordt gehouden met het beleidsdocument voor informatiebeveiliging dat voor het Netwerk c.q. het stelsel van Elektronische Toegangsdiensten is opgesteld.

De beheerorganisatie beheert het Beleid voor informatiebeveiliging namens het Stelsel.

A.5.1.2Beoordelen van het
informatiebeveiligingsbeleid
Het beleid voor informatiebeveiliging moet met geplande tussenpozen of als zich significante veranderingen voordoen, worden beoordeeld om te waarborgen dat het voortdurend passend, adequaat en doeltreffend is. SvSvSvDeelnemers, BSNk en de BO beoordelen regelmatig de werking van het informatiebeveiligingsbeleid en leveren hierover input t.b.v. de beoordeling op stelselniveau.Beleid voor informatiebeveiliging wordt periodiek beoordeeld met input van de Toezichthouder, de deelnemers, BSNk en de BO.
A.6Organiseren van informatiebeveiliging 





A.6.1Interne organisatie Een beheerkader vaststellen om de implementatie en uitvoering van de informatiebeveiliging binnen de organisatie te initiëren en te beheersen. 

 
A.6.1.1Rollen en verantwoordelijkheden bij
informatiebeveiliging 
Alle verantwoordelijkheden bij informatiebeveiliging moeten worden gedefinieerd en toegewezen. SvSvS
Beheerorganisatie coördineert t.b.v. het stelsel. Concreet door toewijzing van de rollen van security officer, riskmanager en incidentmanager.
A.6.1.2Scheiding van taken Conflicterende taken en verantwoordelijkheidsgebieden
moeten worden gescheiden om de kans op onbevoegd of onbedoeld wijzigen of misbruik van de bedrijfsmiddelen van de organisatie te verminderen. 
Svvv

Voor MU al standaard bij PKI.

Zo mogelijk moet functiescheiding worden toegepast. Waar dit voor kleine organisaties niet mogelijk is moeten compenserende maatregelen worden genomen (bijv. audit trails).

Zwaarte van de maatregelen moet in relatie staan tot de geleverde betrouwbaarheidsniveaus van de dienst.

Deelnemers, BSNk en BO richten dit naar eigen inzicht in.

A.6.1.3Contact met overheidsinstanties Er moeten passende contacten met relevante overheidsinstanties worden onderhouden. vvSStelseltaak voor BODe BO onderhoudt op stelselniveau contact met relevante overheidsinstanties.
A.6.1.4Contact met speciale
belangengroepen 
Er moeten passende contacten met speciale belangengroepen of andere gespecialiseerde beveiligingsfora en professionele organisaties worden onderhouden. vvSStelseltaak voor BODe BO onderhoudt contact met speciale groepen of fora zoals bij Europese ontwikkelingen (eIDAS) en het NCSC specifiek voor informatiebeveiliging.
A.6.1.5Informatiebeveiliging in
projectbeheer 
Informatiebeveiliging moet aan de orde komen in projectbeheer, ongeacht het soort project. vvv
Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.
A.6.2Mobiele apparatuur en telewerkenHet waarborgen van de veiligheid van telewerken en het gebruik van mobiele apparatuur. 
Mogelijk ontstaat vanuit bestaande normenkaders (hogere betrouwbaarheidsniveaus) een beperking op de mogelijkheid om werkzaamheden via mobiele apparatuur uit te voeren.Indien draagbare computers en communicatievoorzieningen ten behoeve van het verlenen van stelseldiensten of stelselbeheer worden toegestaan MOETEN passende maatregelen te worden genomen.
A.6.2.1Beleid voor mobiele apparatuur Beleid en ondersteunende beveiligingsmaatregelen moeten worden vastgesteld om de risico’s die het gebruik van mobiele apparatuur met zich meebrengt te beheren. vvv
Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.
A.6.2.2Telewerken Beleid en ondersteunende beveiligingsmaatregelen moeten worden geïmplementeerd ter beveiliging van informatie die vanaf telewerklocaties wordt bereikt, verwerkt of opgeslagen. vvv
Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.
A.7Veilig personeel 





A.7.1Voorafgaand aan het dienstverband Waarborgen dat medewerkers en contractanten hun verantwoordelijkheden begrijpen en geschikt zijn voor de functies waarvoor zij in aanmerking komen. 


A.7.1.1Screening Verificatie van de achtergrond van alle kandidaten voor een dienstverband moet worden uitgevoerd in overeenstemming met relevante wet- en regelgeving en ethische overwegingen en moet in verhouding staan tot de bedrijfseisen, de classificatie van de informatie waartoe toegang wordt verleend en de vastgestelde risico’s. SSSUit de risicoanalyse (bijv. via "misbruik-scenario's") kan blijken dat per rol en evt. per betrouwbaarheidsniveau onderscheid moet worden gemaakt in het niveau van screening.
  1. De wijze en diepgang van de screening moet zijn gerelateerd aan de bevoegdheden en taakstelling van de betreffende medewerker. Zo mag worden verwacht dat de screening voor een systeembeheerder met speciale bevoegdheden ten aanzien van systeemprogrammatuur strenger zal zijn dan voor een ondersteunende stafmedewerker.

  2. Basis niveau van screening: Het basisniveau van screening voor alle personeel, moet bestaan uit:

    1. Het controleren van de juistheid van de identiteit (WID-document);

    2. Controleren van de juistheid van gegevens in het curriculum vitae en met name van opleidingsgegevens;

    3. Controleren van relevante referenties.

  3. Screening  van vast personeel t.b.v. het Stelsel: 

    1. Medewerkers die met activiteiten voor EID zijn belast moeten een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) aanvragen c.q. overleggen in relatie tot de omgang van gegevens waarbij integriteit en vertrouwelijkheid van belang zijn.

    2. De (originele of digitale kopie) VOG moet worden opgenomen in het personeelsdossier of digitale registratie.

    3. In het geval een zwaardere screening aantoonbaar al reeds heeft plaatsgevonden mag de deelnemer of beheerorganisatie besluiten om de VOG achterwege te laten. Zwaarder dan een VOG zijn bijvoorbeeld: veiligheidsonderzoek door de AIVD (A, B of C onderzoek) of de MIVD, antecedentenonderzoek door een erkend onderzoeksbureau.

  4. Screening van tijdelijk personeel:

    1.  Deze screeningprocedure voor intern personeel is ook van toepassing op van externe leveranciers ingehuurd personeel.

    2. De eisen die aan ingehuurd personeel worden gesteld worden moeten van het zelfde niveau zijn als de eisen aan het vaste personeel;
      In het contract met de leverancier moet zijn opgenomen:

      1. welke verantwoordelijkheden deze heeft ten aanzien van het screeningproces en;

      2. de verplichting daarover om direct de opdrachtgever te informeren als de screening van een in te zetten of ingezette medewerker niet (volledig) heeft plaatsgevonden of tot een negatief resultaat heeft geleid.

  5. De organisatie (deelnemer, BSNk, BO) moet een functionaris aanwijzen die verantwoordelijk is voor het laten uitvoeren van het screeningproces. In veel gevallen ligt deze verantwoordelijkheid bij een securityofficer of een risk manager.  

  6. De werkgever moet de medewerker verzoeken om een VOG aan te vragen.
  1. In de aanvraag moet de werkgever aangeven wat de aard van het werk is dat de medewerker gaat uitvoeren.

  2.  De werkgever heeft expliciet beleid geformuleerd dat er zorg voor moet dragen dat gedurende het dienstverband van de medewerker de integriteit en betrouwbaarheid aantoonbaar geborgd is.

  • Het screeningsproces moet worden doorlopen voor elk personeelslid (vast of ingehuurd):

    1. Bij indiensttreding.

    2. Ingeval van een bestaand dienstverband als de screening nog niet heeft plaatsgevonden of is verlopen.

    3. Bij verandering van functie of werkgebied van een medewerker als de nieuwe werkzaamheden meer omvatten of in hoge mate afwijken van de vroegere werkzaamheden.

  • A.7.1.2Arbeidsvoorwaarden De contractuele overeenkomst met medewerkers en contractanten moet hun verantwoordelijkheden voor informatiebeveiliging en die van de organisatie vermelden. SvSvSvBijv. in de vorm van een ondertekend arbeidscontract of vergelijkbaar alternatief.Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.7.2Tijdens het dienstverbandErvoor zorgen dat medewerkers en contractanten zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheden op het gebied van informatiebeveiliging en deze nakomen. 


    A.7.2.1Directieverantwoordelijkheden De directie moet van alle medewerkers en contractanten eisen dat ze informatiebeveiliging toepassen in overeenstemming met de vastgestelde beleidsregels en procedures van de organisatie. SvSvSvManagement dient personeel dat een taak/activiteit verricht ten behoeve van een rol in het stelsel, o.m. op de hoogte te stellen van de relevante eisen uit het afsprakenstelsel en bijbehorende procedures
    A.7.2.2Bewustzijn, opleiding en training ten
    aanzien van informatiebeveiliging Alle medewerkers van de organisatie en, voor zover relevant, contractanten moeten een passende bewustzijnsopleiding en -training krijgen en regelmatige bijscholing van beleidsregels en procedures van de organisatie, voor zover relevant voor hun functie. SvSvSv
    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.7.2.3Disciplinaire procedure Er moet een formele en gecommuniceerde disciplinaire procedure zijn om actie te ondernemen tegen medewerkers die een inbreuk hebben gepleegd op de informatiebeveiliging. SvSvSvVoor deelnemers, BSNk en Beheerorganisatie is de maatregel bedoeld voor werknemers die inbreuk op de beveiliging hebben gepleegd. Iedere organisatie binnen het stelsel bepaalt zelf of daartoe een formeel disciplinair proces moet worden vastgesteld.Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.7.3Beëindiging en wijziging van dienstverband Het beschermen van de belangen van de organisatie als onderdeel van de wijzigings- of beëindigingsprocedure van het dienstverband. 

    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.7.3.1Beëindiging of wijziging van
    verantwoordelijkheden van het dienstverband Verantwoordelijkheden en taken met betrekking tot informatiebeveiliging die van kracht blijven na beëindiging of wijziging van het dienstverband moeten worden gedefinieerd, gecommuniceerd aan de medewerker of contractant, en ten uitvoer worden gebracht. vvv
    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.8Beheer van bedrijfsmiddelen





    A.8.1Verantwoordelijkheid voor bedrijfsmiddelen Bedrijfsmiddelen van de organisatie identificeren en passende verantwoordelijkheden ter bescherming definiëren. 


    A.8.1.1Inventariseren van bedrijfsmiddelen Bedrijfsmiddelen die samenhangen met informatie en informatieverwerkende faciliteiten moeten worden geïdentificeerd, en van deze bedrijfsmiddelen moet een inventaris worden opgesteld en onderhouden. SvSvSvHet stelsel beschikt niet over gemeenschappelijke bedrijfsmiddelen.Vooralsnog zijn er geen gemeenschappelijke bedrijfsmiddelen onderkend. Indien dit wel het geval zou worden, is de Beheerorganisatie verantwoordelijk voor het bijhouden van de inventarisatie.A.8.1.2Eigendom van bedrijfsmiddelenBedrijfsmiddelen die in het inventarisoverzicht worden bijgehouden moeten een eigenaar hebben. vvv
    idemA.8.1.3Aanvaardbaar gebruik van bedrijfsmiddelen Voor het aanvaardbaar gebruik van informatie en van bedrijfsmiddelen die samenhangen met informatie en informatieverwerkende faciliteiten moeten regels worden geïdentificeerd, gedocumenteerd en geïmplementeerd. vvv
    idemA.8.1.4Teruggeven van bedrijfsmiddelen Alle medewerkers en externe gebruikers moeten alle bedrijfsmiddelen van de organisatie die ze in hun bezit hebben bij beëindiging van hun dienstverband, contract of overeenkomst teruggeven. vvv
    idemA.8.2Informatieclassificatie Bewerkstelligen dat informatie een passend beschermingsniveau krijgt dat in overeenstemming is met het belang ervan voor de organisatie. 


    A.8.2.1Classificatie van informatie Informatie moet worden geclassificeerd met betrekking tot wettelijke eisen, waarde, belang en gevoeligheid voor onbevoegde bekendmaking of wijziging. SSSDeelnemers, BSNk en BO moeten een eigen classificatie van hun informatie hebben gebaseerd op de richtlijnen voor classificatie van informatie uit het Informatiebeveiligingsbeleid, de stelselrisicoanalyse en hun eigen risicoanalyse.

    Zie Afspraken Gemeenschappelijke Classificatie van Stelselinformatie

    A.8.2.2Informatie labelenOm informatie te labelen moet een passende reeks procedures worden ontwikkeld en geïmplementeerd in overeenstemming met het informatieclassificatieschema dat is vastgesteld door de organisatie. SvSvS
    idemA.8.2.3Behandelen van bedrijfsmiddelen Procedures voor het behandelen van bedrijfsmiddelen moeten worden ontwikkeld en geïmplementeerd in overeenstemming met het informatieclassificatieschema dat is vastgesteld door de organisatie. vvvHet stelsel Elektronische Toegangsdiensten beschikt niet over gemeenschappelijke bedrijfsmiddelen. Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.8.3Behandelen van media Onbevoegde openbaarmaking, wijziging, verwijdering of vernietiging van informatie die op media is opgeslagen voorkomen. 


    A.8.3.1Beheer van verwijderbare media Voor het beheren van verwijderbare media moeten procedures worden geïmplementeerd in overeenstemming met het classificatieschema dat door de organisatie is vastgesteld. SvSvSv Alleen specifiek: Deelnemers, BSNk en BO moeten ten minste een procedure inrichten voor voor zorgvuldig beheer van verwijderbare media die drager zijn van persoonsgegevens en metagegevens.A.8.3.2Verwijderen van media Media moeten op een veilige en beveiligde manier worden verwijderd als ze niet langer nodig zijn, overeenkomstig formele procedures.SvSvSv

    Media waar archiveringsgegevens zijn opgeslagen.

    Media waar persoonsgegevens zijn opgeslagen.

    Media waar metadata is opgeslagen.

    De BO is verantwoordelijk voor het verwijderen van media binnen de eigen organisatiecontext en op het niveau van het stelsel. Deelnemers en BSNk zijn verantwoordelijk voor het verwijderen media binnen de eigen organisatie context.A.8.3.3Media fysiek overdragenMedia moeten op een veilige en beveiligde manier worden verwijderd als ze niet langer nodig zijn, overeenkomstig formele procedures.SvSvSvidemidemA.9Toegangsbeveiliging 





    A.9.1Bedrijfseisen voor toegangsbeveiligingToegang tot informatie en informatieverwerkende faciliteiten beperken. 


    A.9.1.1Beleid voor toegangsbeveiliging Een beleid voor toegangsbeveiliging moet worden vastgesteld, gedocumenteerd en beoordeeld op basis van bedrijfs- en informatiebeveiligingseisen. S
    Sv

    S
    Sv

    S
    Sv

    Specificatie (S) bedoeld voor de registratie van externe gebruikers i.c. bedrijven/klanten van deelnemers.

    Voor interne gebruikers (medewerkers van deelnemers) bepaalt de deelnemers zelf de invulling (Sv).

    Toegangsbeveiligingsbeleid moet in overeenstemming overeenstemming met:

    1. de classificatie van informatie voor stelselinformatie en
    2. de betrouwbaarheidsniveaus van stelseldiensten t.b.v. gebruikers van stelseldiensten.

    Zie voor 1) Beleid voor informatiebeveiliging

    Zie voor 2) Normenkader betrouwbaarheidsniveaus

    A.9.1.2Toegang tot netwerken en netwerkdiensten Gebruikers moeten alleen toegang krijgen tot het netwerk en de netwerkdiensten waarvoor zij specifiek bevoegd zijn. 

    S
    Sv

    S
    Sv

    S
    Svidem

    Zie Normenkader betrouwbaarheidsniveaus

    A.9.2Beheer van toegangsrechten van gebruikers Toegang voor bevoegde gebruikers bewerkstelligen en onbevoegde toegang tot systemen en diensten voorkomen. 
    Op stelselniveau gaat het om de registratie van gebruikers van stelselsystemen: Confluence, het incident-managementsysteem, Metadata, Dienstencatalogus, Managementinformatie, Simulator.
    A.9.2.1Registratie en uitschrijving van gebruikers Een formele registratie- en uitschrijvingsprocedure moet worden geïmplementeerd om toewijzing van toegangsrechten mogelijk te maken. S
    Sv

    S
    Sv

    S
    Sv

    Specificatie (S) bedoeld voor de registratie van externe gebruikers i.c. bedrijven/klanten van deelnemers.

    Voor interne gebruikers (medewerkers van deelnemers) bepaalt de deelnemers zelf de invulling (Sv).

    Met name voor MU, MR: Procesbeschrijvingen en registratie moeten voldoen aan de beschrijving van de betrouwbaarheidsniveaus voor het verkrijgen van middelen en registraties van machtigingen.A.9.2.2Gebruikers toegang verlenenEen formele gebruiker-toegangsverleningsprocedure moet
    worden geïmplementeerd om toegangsrechten voor alle typen gebruikers en voor alle systemen en diensten toe te wijzen of in te trekkenSv
    Sv

    A.9.2.3Beheren van speciale toegangsrechtenHet toewijzen en gebruik van bevoorrechte toegangsrechten moeten worden beperkt en gecontroleerd.SvSvSv

    A.9.2.4Beheer van geheime authenticatie-
    informatie van gebruikers Het toewijzen van geheime authenticatie-informatie moet worden beheerst via een formeel beheersproces. SvSvSv

    A.9.2.5Beoordeling van toegangsrechten van gebruikersEigenaren van bedrijfsmiddelen moeten toegangsrechten van gebruikers regelmatig beoordelen. SvSvSv

    A.9.2.6Toegangsrechten intrekken of aanpassen De toegangsrechten van alle medewerkers en externe gebruikers voor informatie en informatieverwerkende faciliteiten moeten bij beëindiging van hun dienstverband, contract of overeenkomst worden verwijderd, en bij wijzigingen moeten ze worden aangepast. SvSvSv

    A.9.3GebruikersverantwoordelijkhedenGebruikers verantwoordelijk maken voor het beschermen van hun authenticatie-informatie. 


    A.9.3.1Geheime authenticatie-informatie gebruiken Van gebruikers moet worden verlangd dat zij zich bij het gebruiken van geheime authenticatie-informatie houden aan de praktijk van de organisatie.SvSvSv

    Gebruikers worden geacht een goede beveiligingspraktijk te hanteren bij het selecteren en gebruik van wachtwoorden.

    Zie Gebruiksvoorwaarden Elektronische Toegangsdiensten

    A.9.4Toegangsbeveiliging van systeem en toepassingOnbevoegde toegang tot systemen en toepassingen voorkomen.


    A.9.4.1Beperking toegang tot informatie Toegang tot informatie en systeemfuncties van applicaties moet worden beperkt in overeenstemming met het beleid voor toegangscontrole.SvSvSv

    A.9.4.2Beveiligde inlogprocedures Indien het beleid voor toegangsbeveiliging dit vereist, moet toegang tot systemen en toepassingen worden beheerst door een beveiligde inlogprocedure. SvSvSv

    A.9.4.3Systeem voor wachtwoordbeheer Systemen voor wachtwoordbeheer moeten interactief zijn en sterke wachtwoorden waarborgen. SvSvSv

    Specifiek voor MU: Voor middelen in het stelsel

    Zie Normenkader betrouwbaarheidsniveaus

    A.9.4.4Speciale systeemhulpmiddelen gebruiken Het gebruik van systeemhulpmiddelen die in staat zijn om beheersmaatregelen voor systemen en toepassingen te omzeilen moet worden beperkt en nauwkeurig worden gecontroleerd.vvv
    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.9.4.5Toegangsbeveiliging op programmabroncode Toegang tot de programmabroncode moet worden beperkt. vvv
    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.10Cryptografie 





    A.10.1Cryptografische beheersmaatregelen Zorgen voor correct en doeltreffend gebruik van cryptografie om de vertrouwelijkheid, authenticiteit en/of integriteit van informatie te beschermen. 


    A.10.1.1Beleid inzake het gebruik van
    cryptografische beheersmaatregelen Ter bescherming van informatie moet een beleid voor het gebruik van cryptografische beheersmaatregelen worden ontwikkeld en geïmplementeerd. SSS
    Conform Information security requirementsA.10.1.2Sleutelbeheer Met betrekking tot het gebruik, de bescherming en de levensduur van cryptografische sleutels moet tijdens hun gehele levenscyclus een beleid worden ontwikkeld en geïmplementeerd. SvSvSv
    Conform Information security requirementsA.11Fysieke beveiliging en beveiliging van de omgeving 




    Deelnemers en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.11.1Beveiligde gebieden Onbevoegde fysieke toegang tot, schade aan en interferentie met informatie en informatieverwerkende faciliteiten van de organisatie voorkomen. 


    A.11.1.1Fysieke beveiligingszoneBeveiligingszones moeten worden gedefinieerd en gebruikt om gebieden te beschermen die gevoelige of essentiële informatie en informatieverwerkende faciliteiten bevatten. vvv

    A.11.1.2Fysieke toegangsbeveiliging Beveiligde gebieden moeten worden beschermd door passende toegangsbeveiliging om ervoor te zorgen dat alleen bevoegd personeel toegang krijgt. vvv

    A.11.1.3Kantoren, ruimten en faciliteiten
    beveiligenVoor kantoren, ruimten en faciliteiten moet fysieke beveiliging worden ontworpen en toegepast. vvv

    A.11.1.4Beschermen tegen bedreigingen van
    buitenaf Tegen natuurrampen, kwaadwillige aanvallen of ongelukken moet fysieke bescherming worden ontworpen en toegepast.vvv

    A.11.1.5Werken in beveiligde gebieden Voor het werken in beveiligde gebieden moeten procedures worden ontwikkeld en toegepast. vvv

    A.11.1.6Laad- en loslocatie Toegangspunten zoals laad- en loslocaties en andere punten waar onbevoegde personen het terrein kunnen betreden, moeten worden beheerst, en zo mogelijk worden afgeschermd van informatieverwerkende faciliteiten om onbevoegde toegang te vermijden. vvv

    A.11.2Apparatuur Verlies, schade, diefstal of compromittering van bedrijfsmiddelen en onderbreking van de bedrijfsvoering van de organisatie voorkomen. 


    A.11.2.1Plaatsing en bescherming van
    apparatuur Apparatuur moet zo worden geplaatst en beschermd dat risico’s van bedreigingen en gevaren van buitenaf, alsook de kans op onbevoegde toegang worden verkleind.vvv

    A.11.2.2Nutsvoorzieningen Apparatuur moet worden beschermd tegen stroomuitval en andere verstoringen die worden veroorzaakt door ontregelingen in nutsvoorzieningen.vvv

    A.11.2.3Beveiliging van bekabeling Voedings- en telecommunicatiekabels voor het versturen van gegevens of die informatiediensten ondersteunen, moeten worden beschermd tegen interceptie, verstoring of schade. vvv

    A.11.2.4Onderhoud van apparatuur Apparatuur moet correct worden onderhouden om de continue beschikbaarheid en integriteit ervan te waarborgen. vvv

    A.11.2.5Verwijdering van bedrijfsmiddelen Apparatuur, informatie en software mogen niet van de locatie worden meegenomen zonder voorafgaande goedkeuring. vvv

    A.11.2.6Beveiliging van apparatuur en
    bedrijfsmiddelen buiten het terrein Bedrijfsmiddelen die zich buiten het terrein bevinden, moeten worden beveiligd, waarbij rekening moet worden gehouden met de verschillende risico’s van werken buiten het terrein van de organisatie. vvv

    A.11.2.7Veilig verwijderen of hergebruiken van apparatuur Alle onderdelen van de apparatuur die opslagmedia bevatten, moeten worden geverifieerd om te waarborgen dat gevoelige gegevens en in licentie gegeven software voorafgaand aan verwijdering of hergebruik zijn verwijderd of veilig zijn overschreven. SvSvSvBelangrijk hierbij is dat wanneer apparatuur wordt verwijderd/hergebruikt of anderszins er gecontroleerd moet worden dat gevoelige gegevens (bijv. persoonsgegevens, metagegevens, routeringstabellen, etc.) onleesbaar worden gemaakt.
    A.11.2.8Onbeheerde gebruikersapparatuur Gebruikers moeten ervoor zorgen dat onbeheerde apparatuur voldoende beschermd is. SvSvSv

    A.11.2.9‘Clear desk’- en ‘clear screen’-beleid Er moet een ‘clear desk’-beleid voor papieren documenten en verwijderbare opslagmedia en een ‘clear screen’-beleid voor informatieverwerkende faciliteiten worden ingesteld.SvSvSv

    A.12Beveiliging bedrijfsvoering





    A.12.1Bedieningsprocedures en verantwoordelijkheden Correcte en veilige bediening van informatieverwerkende faciliteiten waarborgen. 


    A.12.1.1Gedocumenteerde bedieningsprocedures Bedieningsprocedures moeten worden gedocumenteerd en beschikbaar gesteld aan alle gebruikers die ze nodig hebben. SvSvS
    Specifiek voor BO: De BO beheert de procedures, instructies, e.d. die betrekking hebben op het Stelsel.A.12.1.2Wijzigingsbeheer Veranderingen in de organisatie, bedrijfsprocessen, informatieverwerkende faciliteiten en systemen die van invloed zijn op de informatiebeveiliging moeten worden beheerst. SSS

    Specifiek voor BO: Alle wijzigingen op het Stelsel worden behandeld conform Proces change en release

    A.12.1.3Capaciteitsbeheer Het gebruik van middelen moet worden gemonitord en afgestemd, en er moeten verwachtingen worden opgesteld voor toekomstige capaciteitseisen om de vereiste systeemprestaties te waarborgen. SSSMaatregel moet gezien worden in het kader van de Service Level afspraken.Conform Service levelA.12.1.4Scheiding van ontwikkel-, test- en
    productieomgevingenOntwikkel-, test- en productieomgevingen moeten worden gescheiden om het risico van onbevoegde toegang tot of veranderingen aan de productieomgeving te verlagen. SSSBO is verantwoordelijk voor de coördinatie  van de (keten)testen bij wijzigingen en van nieuwe toetreders in het netwerk met behulp van de simulatie-/testtool.

    Conform Operationeel handboek en Service level.

    Het Stelsel hanteert een O, TA en P omgeving en een pre-productie omgeving. Voor de beschikbaarheid en inrichting van het testnetwerk zijn eisen gesteld.

    A.12.2Bescherming tegen malware Waarborgen dat informatie en informatieverwerkende faciliteiten beschermd zijn tegen malware. 


    A.12.2.1Beheersmaatregelen tegen malware Ter bescherming tegen malware moeten
    beheersmaatregelen voor detectie, preventie en herstel worden geïmplementeerd, in combinatie met een passend bewustzijn van gebruikers. SvSvSv

    Iedere organisatie neemt adequate maatregelen tegen virussen en malware.

    Bij 'doorbraken' dient onderzocht te worden wat de impact op het netwerk c.q. stelsel is.


    A.12.3Back-up Beschermen tegen het verlies van gegevens. 


    A.12.3.1Back-up van informatie Regelmatig moeten back-upkopieën van informatie, software en systeemafbeeldingen worden gemaakt en getest in overeenstemming met een overeengekomen back-upbeleid. SvSvSv

    Back-up strategie moet minimaal de SLA ondersteunen.

    Additioneel afspraken over:

    • "dienst" zoals benoemd in SLA: inclusief gegevens die met de dienst beheerd worden,
    • maximaal dataverlies
    • afspraken m.b.t. classificatie van gegevens hebben tevens betrekking op de back-up

    A.12.4Verslaglegging en monitoren Gebeurtenissen vastleggen en bewijs verzamelen. 


    A.12.4.1Gebeurtenissen registreren Logbestanden van gebeurtenissen die gebruikersactiviteiten, uitzonderingen en informatiebeveiligingsgebeurtenissen registreren, moeten worden gemaakt, bewaard en regelmatig worden beoordeeld.SSSDeze maatregel omvat het loggen van transacties, incidenten, foutmeldingen e.d.

    Conform Beleid voor informatiebeveiliging en

    1. Elke Deelnemer en BSNk moet het volledige HTTP bericht van binnenkomende communicatie als gevolg van Elektronische Toegangsdiensten loggen. Elke Deelnemer en BSNk moet alle uitgaande SAML berichten loggen.

    2. Een Deelnemer en BSNk moet op basis van logging inzicht kunnen geven in het totaal aantal geslaagde transacties (succesvolle responses op verstuurde requests) en het totaal aantal foutieve transacties (requests zonder response of met een foutmelding als response) in een periode. 

    3. Elke Deelnemer en BSNk moet alle door haar ondertekende en alle door haar ontvangen ondertekende berichten minimaal 7 jaar archiveren. Na deze periode moeten ten minste de in deze berichten voorkomende persoonsgegevens vernietigd worden tenzij noodzaak kan worden aangetoond om deze langer te bewaren 

    4. Authenticatiediensten moeten bij de gearchiveerde berichten een referentie naar het gebruikte middel opslaan, zodat de audit trail naar de gebruiker sluitend wordt.
    5. Machtigingenregisters moeten bij de gearchiveerde berichten een referentie naar de geregistreerde bevoegdheid waarop de verklaring van bevoegdheid berust opslaan, zodat de audit trail naar de machtigingsverlener sluitend wordt.

    6. Authenticatiediensten en Machtigingenregisters moeten bewijsstukken die zijn gebruikt bij uitgifte/registratie van middelen of machtigingen 7 jaar archiveren zodat de audittrail naar gebruiker of machtingsverlener sluitend wordt, tenzij beargumenteerd wordt waarom dit niet wordt gearchiveerd
    A.12.4.2Beschermen van informatie in logbestanden Logfaciliteiten en informatie in logbestanden moeten worden beschermd tegen vervalsing en onbevoegde toegang. SvSvSvDient aan te sluiten op de vereiste historie voor b.v. fraudeonderzoek (geen relatie met archivering), b.v. passend bij 6 maanden periode voor terugzoeken transacties en handelingen op kritieke systemenElke deelnemer en BSNk moet logging beveiligd opslaan en moet deze alleen toegankelijk maken voor bevoegde personen. Een deelnemer mag logging niet verwijderen binnen de verplichte bewaartermijn.A.12.4.3Logbestanden van beheerders en operators Activiteiten van systeembeheerders en -operators moeten worden vastgelegd en de logbestanden moeten worden beschermd en regelmatig worden beoordeeld. SvSvSv
    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in, maar moet wel in VvT.A.12.4.4Kloksynchronisatie De klokken van alle relevante informatieverwerkende systemen binnen een organisatie of beveiligingsdomein moeten worden gesynchroniseerd met één referentietijdbron. SSvNoodzakelijk voor goede berichtenafhandeling, er dient een eenduidige tijdsbron te worden gedefinieerd en gebruikt

    Conform Interface specifications.

    Afspraken omtrent tijdsynchronisatie zijn opgenomen in Synchronize system clocks.

    A.12.5Beheersing van operationele software De integriteit van operationele systemen waarborgen.  vv v
    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht inA.12.5.1Software installeren op operationele systemen Om het op operationele systemen installeren van software en moeten procedures worden
    geïmplementeerd. vvv
    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.12.6Beheer van technische kwetsbaarheden Benutting van technische kwetsbaarheden voorkomen. 


    A.12.6.1Beheer van technische kwetsbaarheden Informatie over technische kwetsbaarheden van
    informatiesystemen die worden gebruikt moet tijdig worden verkregen, de blootstelling van de organisatie aan dergelijke kwetsbaarheden moet worden geëvalueerd en passende maatregelen moeten worden genomen om het risico dat ermee samenhangt aan te pakken.SvSvSEr wordt een hoog niveau van beveiliging verwacht. Specifiek wordt van de deelnemer verwacht dat deze zelf de ontwikkelde informatiesystemen test op alle bekende technische kwetsbaarheden in de broncode (test/audittools) en werking van het informatiesysteem (penetratietesten). Daarnaast dient conform de afspraken in het afsprakenstelsel periodiek, op initiatief van de beheerorganisatie, een penetratietest te worden uitgevoerd op het netwerk en de specifieke systemen van een deelnemer en het BSNk.
    1. De deelnemers, BSNk en de beheerorganisatie moeten ten minste tweemaal per jaar een penetratietest laten uitvoeren.
    2. In het geval dat de beheerorganisatie penetratietesten organiseert ten behoeve van het stelsel dan moeten deelnemers en  BSNk hier aan meewerken.
    A.12.6.2Beperkingen voor het installeren van software Voor het door gebruikers installeren van software moeten regels worden vastgesteld en geïmplementeerd. vvv
    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.12.7Overwegingen betreffende audits van informatiesystemen De impact van auditactiviteiten op uitvoeringssystemen zo gering mogelijk maken. 


    A.12.7.1Beheersmaatregelen betreffende audits van informatiesystemen Auditeisen en -activiteiten die verificatie van uitvoeringssystemen met zich meebrengen, moeten zorgvuldig worden gepland en afgestemd om bedrijfsprocessen zo min mogelijk te verstoren. SvSvS
    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in, maar moet wel in VvT. BO beheert de auditeisen i.e. normenkaders.A.13Communicatiebeveiliging





    A.13.1Beheer van netwerkbeveiliging De bescherming van informatie in netwerken en de ondersteunende informatieverwerkende faciliteiten waarborgen


    Beveiligen van verbindingen en ondertekenen van berichten MOET gebeuren conform de specificaties in de koppelvlakbeschrijvingen
    A.13.1.1Beheersmaatregelen voor netwerken Netwerken moeten worden beheerd en beheerst om informatie in systemen en toepassingen te beschermen. SSSNetwerkverkeer tussen deelnemers onderling, tussen deelnemers en dienstverleners en tussen deelnemers en dienstafnemers.Conform Interface specificationsA.13.1.2Beveiliging van netwerkdiensten Beveiligingsmechanismen, dienstverleningsniveaus en
    beheerseisen voor alle netwerkdiensten moeten worden geïdentificeerd en opgenomen in overeenkomsten betreffende netwerkdiensten. Dit geldt zowel voor diensten die intern worden geleverd als voor uitbestede diensten. SSSBeheerorganisatie is verantwoordelijk voor doorvertaling maatregelen naar onderlinge afspraken in het afsprakenstelsel. Let ook op doorvertaling naar onderaannemers van de deelnemers.

    Conform Interface specifications en

    BSNk mag uitsluitend pakketten die van trusted IP-adressen komen (white listing) accepteren.

    A.13.1.3Scheiding in netwerken Groepen van informatiediensten, -gebruikers en -systemen moeten in netwerken worden gescheiden. vvv
    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.13.2Informatietransport Handhaven van de beveiliging van informatie die wordt uitgewisseld binnen een organisatie en met een externe entiteit. 


    A.13.2.1Beleid en procedures voor informatietransport Ter bescherming van het informatietransport, dat via alle soorten communicatiefaciliteiten verloopt, moeten formele beleidsregels, procedures en beheersmaatregelen voor transport van kracht zijn. SSS

    Conform Information security requirements.

    Beleid, procedures en afspraken met betrekking tot de uitwisseling van informatie en programmatuur tussen Deelnemers, BSNk en BO is vastgelegd in het Afsprakenstelsel.

    A.13.2.2Overeenkomsten over informatietransport Overeenkomsten moeten betrekking hebben op het beveiligd transporteren van bedrijfsinformatie tussen de organisatie en externe partijen. SSS
    Betreft uitwisseling van informatie en programmatuur tussen deelnemers, BSNk en BO.A.13.2.3Elektronische berichten Informatie die is opgenomen in elektronische berichten moet passend beschermd zijn. SSS
    Conform Interface specificationsA.13.2.4Vertrouwelijkheids- of geheimhoudingsovereenkomst Eisen voor vertrouwelijkheids- of
    geheimhoudingsovereenkomsten die de behoeften van de organisatie betreffende het beschermen van informatie weerspiegelen moeten worden vastgesteld, regelmatig worden beoordeeld en gedocumenteerd. SvSvSvUit risico-analyse zal moeten blijken dat toegang tot bepaalde gegevens extra aandacht voor of eisen ten aanzien van de geheimhoudingsplicht zal vereisen.

    Het betreft tenminste die gegevens die persoons- en bedrijfsgevoelige elementen bevatten zoals:

    • bij MU: registaties van personen en middelen, 
    • bij AD: persistent pseudoniem, authenticatiecredentials
    • bij MR: registraties van personen, bedrijven en machtigingen
    • bij BSNk: BSN en persistent pseudoniem
    • bij BO: commerciële informatie deelnemers, metagegevens.

    Geheimhoudingsovereenkomsten (non-disclosure agreements) worden geacht de eisen ten aanzien van deze gegevens te reflecteren of te omvatten. Het is niet noodzakelijk om betreffende gegevens expliciet in de geheimhoudingsverklaring op te nemen.

    A.14Acquisitie, ontwikkeling en onderhoud van informatiesystemen 





    A.14.1Beveiligingseisen voor informatiesystemen Waarborgen dat informatiebeveiliging integraal deel uitmaakt van informatiesystemen in de
    gehele levenscyclus. Hiertoe behoren ook de eisen voor informatiesystemen die diensten verlenen via openbare netwerken. 


    A.14.1.1Analyse en specificatie van
    informatiebeveiligingseisen De eisen die verband houden met informatiebeveiliging moeten worden opgenomen in de eisen voor nieuwe informatiesystemen of voor uitbreidingen van bestaande informatiesystemen. SvSvSv
    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in, maar moet wel in VvT.A.14.1.2Toepassingsdiensten op openbare netwerken beveiligen Informatie die deel uitmaakt van uitvoeringsdiensten en die via openbare netwerken wordt uitgewisseld, moet worden beschermd tegen frauduleuze activiteiten, geschillen over
    contracten en onbevoegde openbaarmaking en wijziging. SvSvS
    BO is verantwoordelijk voor het beheer van de openbaar beschikbare informatie van het Stelsel. Van belang is bijv dat informatie over het stelsel juist is en consistent is met de informatie die deelnemers openbaar maken.A.14.1.3Transacties van toepassingsdiensten
    beschermen Informatie die deel uitmaakt van transacties van toepassingsdiensten moet worden beschermd ter
    voorkoming van onvolledige overdracht, foutieve routering, onbevoegd wijzigen van berichten, onbevoegd openbaar maken, onbevoegd vermenigvuldigen of afspelen. SSSImplementatie conform de relevante koppelvlakspecificaties.Conform Interface specifications, waarbij te allen tijde een of meerdere versies geïmplementeerd dienen te zijn die door het afsprakenstelsel zijn toegestaan.A.14.2Beveiliging in ontwikkelings- en ondersteunende processen Bewerkstelligen dat informatiebeveiliging wordt ontworpen en geïmplementeerd binnen de ontwikkelingslevenscyclus van informatiesystemen. 


    A.14.2.1Beleid voor beveiligd ontwikkelenVoor het ontwikkelen van software en systemen moeten regels worden vastgesteld en op ontwikkelactiviteiten binnen de organisatie worden toegepast. SvSvSv
    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in, maar moet wel in VvT.A.14.2.2Procedures voor wijzigingsbeheer met betrekking tot systemen Wijzigingen aan systemen binnen de levenscyclus van de ontwikkeling moeten worden beheerst door het gebruik van formele controleprocedures voor wijzigingsbeheer. SSS
    Conform Proces change en release.A.14.2.3Technische beoordeling van toepassingen na wijzigingen bedieningsplatform Als bedieningsplatforms zijn veranderd, moeten bedrijfskritische toepassingen worden beoordeeld en getest om te waarborgen dat er geen nadelige impact is op de activiteiten of de beveiliging van de organisatie. SvSvSvVan belang voor betrouwbaarheid netwerk. Specifiek wordt van Deelnemers, BSNk en Beheerorganisatie een zorgvuldig proces verwacht ten aanzien van wijzigingen in relatie tot de andere partijen en adequaat patch- en updatebeleid.Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.14.2.4Beperkingen op wijzigingen aan softwarepakketten Wijzigingen aan softwarepakketten moeten worden ontraden, beperkt tot noodzakelijke veranderingen en alle veranderingen moeten strikt worden gecontroleerd.SSS

    Conform Proces change en release. Restricties kunnen volgen uit de besluiten van het Tactisch Beraad.

    A.14.2.5Principes voor engineering van beveiligde systemenPrincipes voor de engineering van beveiligde systemen moeten worden vastgesteld, gedocumenteerd, onderhouden en toegepast voor alle verrichtingen betreffende het implementeren van informatiesystemen. vvv
    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.14.2.6Beveiligde ontwikkelomgeving Organisaties moeten beveiligde ontwikkelomgevingen vaststellen en passend beveiligen voor verrichtingen op het gebied van systeemontwikkeling en integratie die betrekking hebben op de gehele levenscyclus van de systeemontwikkeling. vvv
    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.14.2.7Uitbestede softwareontwikkeling Uitbestede systeemontwikkeling moet onder supervisie staan van en worden gemonitord door de organisatie. SvSvSvBij uitbesteding van ontwikkelwerkzaamheden aan een onderaannemer, dienen de stelselspecifieke eisen ten aanzien van het te ontwikkelen product doorvertaald te worden naar de onderaannemer.Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.14.2.8Testen van systeembeveiliging Tijdens ontwikkelactiviteiten moet de
    beveiligingsfunctionaliteit worden getest. SvSvSvBij uitbesteding van ontwikkelwerkzaamheden aan een onderaannemer, dienen de stelselspecifieke eisen ten aanzien van het te ontwikkelen product doorvertaald te worden naar de onderaannemer.Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.14.2.9Systeemacceptatietests Voor nieuwe informatiesystemen, upgrades en nieuwe versies moeten programma’s voor het uitvoeren van acceptatietests en gerelateerde criteria worden vastgesteld. SSSBij wijzigingen, onderhoud en verstoringen dienen stelselspecifieke afspraken gevolgd te worden.Conform Operationeel handboekA.14.3Testgegevens Bescherming waarborgen van gegevens die voor het testen zijn gebruikt. 


    A.14.3.1Bescherming van testgegevens Testgegevens moeten zorgvuldig worden gekozen, beschermd en gecontroleerd. SvSvS
    Conform Testing.A.15Leveranciersrelaties 





    A.15.1Informatiebeveiliging in leveranciersrelaties De bescherming waarborgen van bedrijfsmiddelen van de organisatie die toegankelijk zijn voor leveranciers. 


    A.15.1.1Informatiebeveiligingsbeleid voor
    leveranciersrelaties Met de leverancier moeten de informatiebeveiligingseisen om risico’s te verlagen die verband houden met de toegang van de leverancier tot de bedrijfsmiddelen van de organisatie, worden overeengekomen en gedocumenteerd. vvv
    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.15.1.2Opnemen van beveiligingsaspecten in leveranciersovereenkomstenAlle relevante informatiebeveiligingseisen moeten worden vastgesteld en overeengekomen met elke leverancier die toegang heeft tot IT-infrastructuurelementen ten behoeve van de informatie van de organisatie, of deze verwerkt, opslaat, communiceert of biedt. SvSvSvBij uitbesteding (deel) van de rol/activiteiten aan een onderaannemer, dienen de stelselspecifieke (beveiligings)eisen doorvertaald te worden, de opdrachtgever (deelnemer, BSNk,BO) blijft verantwoordelijk.Iedere overeenkomst met een derde moet een paragraaf/onderdeel te bevatten met eisen ten aanzien van informatiebeveiliging. Deze eisen moeten zijn gebaseerd op een risicoanalyse.A.15.1.3Toeleveringsketen van informatie- en
    communicatietechnologie Overeenkomsten met leveranciers moeten eisen bevatten die betrekking hebben op de informatiebeveiligingsrisico’s in verband met de toeleveringsketen van de diensten en producten op het gebied van informatie- en communicatietechnologie. SvSvSvBij uitbesteding (deel) van de rol/activiteiten aan een onderaannemer, dienen de stelselspecifieke (beveiligings)eisen doorvertaald te worden, de opdrachtgever (deelnemer, BSNk,BO) blijft verantwoordelijk.Iedere overeenkomst met een derde moet een paragraaf/onderdeel te bevatten met eisen ten aanzien van informatiebeveiliging m.b.t. de toeleveringsketen. Deze eisen moeten zijn gebaseerd op een risicoanalyse.A.15.2Beheer van dienstverlening van leveranciers Een overeengekomen niveau van informatiebeveiliging en dienstverlening in overeenstemming met de leveranciersovereenkomsten handhaven. 


    A.15.2.1Monitoring en beoordeling van dienstverlening van leveranciers Organisaties moeten regelmatig de dienstverlening van leveranciers monitoren, beoordelen en auditen. SvSvSv
    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.15.2.2Beheer van veranderingen in dienstverlening van leveranciers Veranderingen in de dienstverlening van leveranciers, met inbegrip van handhaving en verbetering van bestaande beleidslijnen, procedures en beheersmaatregelen voor
    informatiebeveiliging, moeten worden beheerd, rekening houdend met de kritikaliteit van bedrijfsinformatie, betrokken systemen en processen en herbeoordeling van risico’s.SvSvSv
    Deelnemers, BSNk en BO vullen dit naar eigen inzicht in.A.16Beheer van informatiebeveiligingsincidenten 





    A.16.1Beheer van informatiebeveiligingsincidenten en -verbeteringenEen consistente en doeltreffende aanpak bewerkstelligen van het beheer van informatiebeveiligingsincidenten, met inbegrip van communicatie over beveiligingsgebeurtenissen en zwakke plekken in de beveiliging. 


    A.16.1.1Verantwoordelijkheden en procedures Directieverantwoordelijkheden en -procedures moeten worden vastgesteld om een snelle, doeltreffende en ordelijke respons op informatiebeveiligingsincidenten te bewerkstelligen. SSS

    Er dient per deelnemer en voor BSNk een contactpersoon te zijn voor coördinatie van beveiligingsincidenten.

    De centrale coördinatie wordt gedaan door de beheerorganisatie.

    Conform Proces incidentmanagement.A.16.1.2Rapportage van informatiebeveiligingsgebeurtenissen Informatiebeveiligingsgebeurtenissen moeten zo snel mogelijk via de juiste leidinggevende niveaus worden gerapporteerd. SSS Conform Proces incidentmanagement.A.16.1.3Rapportage van zwakke plekken in de informatiebeveiligingVan medewerkers en contractanten die gebruikmaken van de informatiesystemen en -diensten van de organisatie moet worden geëist dat zij de in systemen of diensten waargenomen of vermeende zwakke plekken in de informatiebeveiliging registreren en rapporteren. SSS Conform Proces incidentmanagement.A.16.1.4Beoordeling van en besluitvorming over
    informatiebeveiligingsgebeurtenissenInformatiebeveiligingsgebeurtenissen moeten worden beoordeeld en er moet worden geoordeeld of zij moeten worden geclassificeerd als informatiebeveiligingsincidenten.SSS Conform Proces incidentmanagement.A.16.1.5Respons op informatiebeveiligingsincidenten Op informatiebeveiligingsincidenten moet worden gereageerd in overeenstemming met de gedocumenteerde procedures. SSS Conform Proces incidentmanagement.A.16.1.6Lering uit informatiebeveiligingsincidenten Kennis die is verkregen door informatiebeveiligingsincidenten te analyseren en op te lossen moet worden gebruikt om de waarschijnlijkheid of impact van toekomstige incidenten te verkleinen. SSSIedere organisatie dient de beveiligingsincidentregistraties en -rapportages te evalueren op trends en verbeterpunten

    Periodiek moeten trend-analyses van incidenten worden gemaakt en besproken in het security officers overleg bestaande uit de de security officers van deelnemers, BSNk en BO.

    Indien mogelijk en beschikbaar deelt de BO de analyses van het NCSC met de deelnemers.

    A.16.1.7Verzamelen van bewijsmateriaal De organisatie moet procedures definiëren en toepassen voor het identificeren, verzamelen, verkrijgen en bewaren van informatie die als bewijs kan dienen. SSSBij aanleiding tot onderzoek (intern het stelsel of op verzoek van opsporingsinstanties) dient relevante informatie voor een transactie door de keten van de deelnemers heen verzameld te kunnen worden.  Conform Beleid voor informatiebeveiliging.A.17Informatiebeveiligingsaspecten van bedrijfscontinuïteitsbeheer 





    A.17.1Informatiebeveiligingscontinuïteit Informatiebeveiligingscontinuïteit moet worden ingebed in de systemen van het bedrijfscontinuïteitsbeheer van de organisatie. 


    A.17.1.1Informatiebeveiligingscontinuïteit De organisatie moet haar eisen voor informatiebeveiliging en voor de continuïteit van het informatiebeveiligingsbeheer in ongunstige situaties, bijv. een crisis of een ramp, vaststellen. SvSvSAlle Rollen (inclusief BSNk) en BO: Bedrijfscontinuïteit is van belang voor het imago van het netwerk. In te vullen n.a.v. risicoanalyse voor het halen van de service levels. Ook aandacht besteden aan maatregelen voor herstel van de dienstverlening na een calamiteit.Deelnemers, BSNk en de BO moeten maatregelen nemen op basis van een risicobeoordeling en de SLA. Hierbij moet rekening worden gehouden met processen die zijn uitbesteed processen. Op stelselniveau moet de bedrijfscontinuïteit worden gemonitord door de BO.A.17.1.2Informatiebeveiligingscontinuïteit implementeren De organisatie moet processen, procedures en beheersmaatregelen vaststellen, documenteren,
    implementeren en handhaven om het vereiste niveau van continuïteit voor informatiebeveiliging tijdens een ongunstige situatie te waarborgen. SvSvSStelseltaak voor BO

    Conform Service level


    A.17.1.3Informatiebeveiligingscontinuïteit verifiëren, beoordelen en evalueren De organisatie moet de ten behoeve van informatiebeveiligingscontinuïteit vastgestelde en geïmplementeerde beheersmaatregelen regelmatig verifiëren om te waarborgen dat ze deugdelijk en doeltreffend zijn tijdens ongunstige situaties. SvSvSStelseltaak voor BO

    Conform Service level 

    A.17.2Redundante componenten Beschikbaarheid van informatieverwerkende faciliteiten bewerkstelligen. 


    A.17.2.1Beschikbaarheid van
    informatieverwerkende faciliteitenInformatieverwerkende faciliteiten moeten met voldoende redundantie worden geïmplementeerd om aan beschikbaarheidseisen te voldoen. SvSvSv 
    Conform Service level. De BO moet de mate van redundantie van rollen in het Stelsel monitoren.
    A.18.Naleving 





    A.18.1Naleving van wettelijke en contractuele eisen Voorkomen van schendingen van wettelijke, statutaire, regelgevende of contractuele verplichtingen betreffende informatiebeveiliging en beveiligingseisen. 


    A.18.1.1Vaststellen van toepasselijke wetgeving en contractuele eisen Alle relevante wettelijke statutaire, regelgevende, contractuele eisen en de aanpak van de organisatie om aan deze eisen te voldoen moeten voor elk informatiesysteem en de organisatie expliciet worden vastgesteld, gedocumenteerd en actueel gehouden. SvSvSv 

    Conform Juridisch kader.

    Deelnemers, BSNk en BO moeten zelf een overzicht vast te stellen van toepasselijke wetgeving en contractuele eisen.

    A.18.1.2Intellectuele eigendomsrechtenOm de naleving van wettelijke, regelgevende en contractuele eisen in verband met intellectuele-
    eigendomsrechten en het gebruik van eigendomssoftwareproducten te waarborgen moeten passende procedures worden geïmplementeerd. SvSvSv

    Deelnemers, BSNk en BO dienen dit zelf in te vullen.

    De Eigenaar van het stelsel moet de verantwoordelijkheid nemen voor borging van de IPR betreffende stelselbrede rechten zoals het merkenrecht.

    A.18.1.3Beschermen van registraties Registraties moeten in overeenstemming met wettelijke, regelgevende, contractuele en bedrijfseisen worden beschermd tegen verlies, vernietiging, vervalsing, onbevoegde toegang en onbevoegde vrijgave. SvSvSvBeschermingsniveau afhankelijk van classificatie.Conform Juridisch kader en Operationeel handboekA.18.1.4Privacy en bescherming van persoonsgegevensPrivacy en bescherming van persoonsgegevens moeten, voor zover van toepassing, worden gewaarborgd in overeenstemming met relevante wet- en regelgeving.SvSvSvEr behoort door de Deelnemers, BSNk en de BO een beleid voor bescherming van persoonsgegevens te worden ontwikkeld en ingevoerd. Dit beleid behoort te worden gecommuniceerd naar alle personen die betrokken zijn bij het verwerken van persoonsgegevens.

    Conform Privacybeleid en Normenkader betrouwbaarheidsniveaus.

    En specifiek betreft dit het omgaan met persoonsgegevens i.c. het gebruik van pseudoniemen binnen het netwerk.

    A.18.1.5Voorschriften voor het gebruik van
    cryptografische beheersmaatregelen Cryptografische beheersmaatregelen moeten worden toegepast in overeenstemming met alle relevante overeenkomsten, wet- en regelgeving. SSS Conform Juridisch kader en Interface specifications.A.18.2InformatiebeveiligingsbeoordelingenVerzekeren dat informatiebeveiliging wordt geïmplementeerd en uitgevoerd in overeenstemming met de beleidsregels en procedures van de organisatie. 


    A.18.2.1Onafhankelijke beoordeling van
    informatiebeveiliging De aanpak van de organisatie ten aanzien van het beheer van informatiebeveiliging en de implementatie ervan (bijv. beheersdoelstellingen, beheersmaatregelen, beleidsregels, processen en procedures voor informatiebeveiliging), moeten onafhankelijk en met geplande tussenpozen of zodra zich belangrijke veranderingen voordoen worden beoordeeld. SSSVoor de deelnemers, het BSNk en de Beheerorganisatie gaat het om het laten uitvoeren van (interne en externe) audits en reviews. Onderdeel van de ISO 27001 certificering is het periodiek/jaarlijks uitvoeren van een controleaudit door de certificerende organisatie.
    1. De beheersmaatregelen uit dit document moeten door deelnemers (afhankelijk van hun rol(len) in het stelsel) in hun individuele VvT worden opgenomen.
      1. Verplichte maatregelen uit het Gemeenschappelijk normenkader informatiebeveiliging mogen niet ontbreken in de VvT. Voor dit type maatregel zijn er op stelselniveau reeds uitwerkingen vastgesteld zoals koppelvlakspecificaties, operationeel handboek en procedure- en procesbeschrijvingen.
      2. Overige gemeenschappelijke maatregelen zijn maatregelen die de deelnemer of beheerorganisatie vanuit zijn rol zou moeten nemen. De deelnemer mag de beheersmaatregel 'niet van toepassing' verklaren maar in dat geval moet deze uitsluiting met argumenten zijn omkleed in de VvT.
    2. Deelnemers moeten binnen 3 maanden na vaststelling van de bijstelling van het Gemeenschappelijk normenkader informatiebeveiliging deze hebben geïmplementeerd tenzij het Tactisch Beraad anders besluit.
    3. Deelnemers die voor het eerst willen toetreden en de genoemde certificaten of TPM's nog niet kunnen overleggen moeten om te worden toegelaten:

      • zelf verklaren dat zij aan de materiële eisen van ISO 27001 (inclusief het Gemeenschappelijk Normenkader) voldoen, alsmede aan de gestelde eisen voor de dienstverlening van de betrouwbaarheidsniveaus die geleverd gaan worden. 
      • voorbereidingen in gang hebben gezet voor de ISO 27001 certificatie en/of een TPM van het managementsysteem voor informatiebeveiliging, zoals bedoeld in ISO 27001, alsook de specifieke eisen die zijn gesteld aan de betrouwbaarheidsniveaus van de te leveren diensten.
      • een risicoanalyse overleggen die op de Elektronische Toegangsdiensten betrekking heeft (en de Stelselrisicoanalyse als input heeft) met daarin aangegeven de reeds genomen, nog te nemen maatregelen en de restrisico's.
      • een GAP-analyse overleggen waarin ten opzichte van het Gemeenschappelijk normenkader informatiebeveiliging is aangegeven welke maatregelen reeds zijn geïmplementeerd en welke maatregelen nog moeten worden geïmplementeerd. 
    4. De Beheerorganisatie moet per deelnemer bijhouden welke versie van het normenkader van toepassing was bij de audits in het kader van certificering of TPM.
    A.18.2.2Naleving van beveiligingsbeleid en -normenDe directie moet regelmatig de naleving van de informatieverwerking en -procedures binnen haar
    verantwoordelijkheidsgebied beoordelen aan de hand van de desbetreffende beleidsregels, normen en andere eisen betreffende beveiliging. SvSvSOpstellen en uitvoeren van een controleplan op basis waarvan procedures regelmatig worden gecontroleerd op naleving.

    De Deelnemers, BSNk en BO moeten de naleving van informatiebeveiliging kunnen aantonen.

    De Toezichthouder op het stelsel toetst de naleving van Stelselafspraken door Deelnemers, BSNk en BO.

    A.18.2.3Beoordeling van technische naleving Informatiesystemen moeten regelmatig worden beoordeeld op naleving van de beleidsregels en normen van de organisatie voor informatiebeveiliging. SvSvSOpstellen en uitvoeren van een controleplan op basis waarvan informatiesystemen regelmatig worden gecontroleerd op de implementatie van beveiligingsstandaards.

    Conform Operationeel handboek.

    De beheersmaatregel op stelselniveau betreft het (laten) uitvoeren van security assessments  zoals pentesten en code reviews.

    JavaScript errors detected

    Please note, these errors can depend on your browser setup.

    If this problem persists, please contact our support.